Jutro 14 października będziemy obchodzić 250 rocznicę utworzenia Komisji Edukacji Narodowej oraz Dzień Edukacji Narodowej święto wszystkich pracowników oświaty.
Przypominamy kilka historycznych faktów.
![](https://lo2.lublin.eu/wp-content/uploads/2023/10/kom1.jpg)
Komisja Edukacji Narodowej została powołana dokładnie 14 października 1773 roku na wniosek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Była to pierwsza w Europie instytucja, która miała charakter ministerstwa oświaty. W tym zakresie Polska wyprzedziła więc wiele innych krajów. Komisja ta działała w latach 1773-1794, a w zakres jej działalności wchodziło m.in. stworzenie nowoczesnej struktury organizacji oświaty, a także zreformowanie programów nauczania.
Pierwotny skład Komisji liczył 8 osób: 4 senatorów i 4 posłów. Najbardziej zasłużonymi, oficjalnymi członkami byli posłowie wywodzący się z magnackich rodzin i rodzin powiązanych z tzw. Familią, m.in.: Adam Kazimierz Czartoryski, Joachim Litawor Chreptowicz, Ignacy Potocki i Andrzej Zamoyski. Ponadto w pierwszym składzie Komisji byli biskup płocki Michał Poniatowski oraz August Sułkowski i Antoni Józef Poniński.
W państwie, w którym panowały podziały i chaos pojawiła się nadzieja w postaci Komisji Edukacji Narodowej, która po wstępnych analizach zdecydowała się na scentralizowaną, jednolitą naukę w języku polskim i prowadzenie edukacji dla wszystkich stanów społecznych. Zaczęto uczyć nie tylko religii, ale poszczególnych dziedzin, takich jak historia, geografia, nauka języka ojczystego czy nauki przyrodnicze. Wprowadzono podręczniki szkolne i obowiązek kształcenia nauczycieli.
Osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej:
- dokonanie gruntownych reform w szkolnictwie (na wszystkich etapach edukacji);
- język polski stał się osobnym przedmiotem szkolnym;
- stworzono Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które m.in. opracowało pionierskie podręczniki i całą, polską terminologię w dziedzinach różnych nauk, takich jak chemia, fizyka czy matematyka. Z tych podręczników korzystano przez wiele kolejnych lat, z niektórych jeszcze w czasach II Rzeczpospolitej;
- wprowadzenie w nieco innej postaci zajęć z wychowania fizycznego;
- reforma szkolnictwa wyższego – Akademii Krakowskiej i Wileńskiej;
- organizowanie seminariów dla nauczycieli.
Dokonania KEN 250. lat temu były często fenomenem na skalę europejską, a nawet światową.
Z okazji Dnia Edukacji Narodowej składamy wszystkim pracownikom oświaty życzenia przede wszystkim uśmiechu na twarzy i satysfakcji z wykonywanej pracy, a także pociechy z uczniów, którzy będą zaskakiwać w najlepszy możliwy sposób.
![](https://lo2.lublin.eu/wp-content/uploads/2023/10/kwiaty-680x453.jpg)
Źródło:
K. Dormus, „Historia Komisji Edukacji Narodowej” [w:] Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie; wikipeda