Andrzejki – wieczór wróżb odprawianych w nocy z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja, patrona Szkocji, Grecji i Rosji. Pierwsza polska wzmianka literacka o nim pojawiła się w 1557 za sprawą Marcina Bielskiego. W swojej sztuce teatralnej „Komedyjka Justyna i Konstancyjej” pisarz i poeta zawarł co nieco o andrzejkowych wróżbach:
„Nalejcie wosku na wodę,
Ujrzyjcie swoją przygodę.
Słuchałam od swej macierzy,
Gdy która zmówi pacierze
W wigilię Andrzeja świętego,
Ujrzy oblubieńca swego.”
Św. Andrzej od andrzejek pochodził z Betsaidy w Galilei, był rybakiem i uczniem Jana Chrzciciela, potem poszedł za Chrystusem. Przyprowadził też do Niego swojego brata Szymona Piotra. Przedstawiał Jezusowi pogan, którzy chcieli Go poznać. Zginął ukrzyżowany w Achai [na krzyżu ustawionym pochyło w kształcie litery X – zwanym krzyżem świętego Andrzeja]. Wcześniej zdążył założyć w Bizancjum kościół. Podobno był obieżyświatem – nauczając, podróżował po wielu krajach.
Andrzejki zawdzięczamy Grekom.
Wróżby św. Andrzeja powstały w środowisku greckim, gdzie dostrzeżono etymologiczne podobieństwo nazwy aner, andrós – mąż, mężczyzna i Andreas – Andrzej. Św. Andrzej mógł być więc rozdawcą mężów… Bo andrzejki to święto panieńskie i czysto matrymonialne. Kawalerowie imię przyszłej żony powinni poznawać wcześniej – 24 listopada w wigilię świętej Katarzyny.
W Szkocji obchodzony 30 listopada dzień świętego Andrzeja jest świętem narodowym.
Najpopularniejszą wróżbą Andrzejkową w Polsce jest lanie wosku przez dziurkę w kluczu do zimnej wody. Uzyskany w ten sposób kształt, rzucając cień z płomienia świecy na ścianę, daje pole do popisu naszej wyobraźni.
Kilka powiedzeń związanych z andrzejkowymi wróżbami:
Każda panna wzrok wytęża, by odnaleźć swego męża.
Na św. Andrzeja dziewczynom z wróżby nadzieja.
Noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego.
Czary mary, wosku lanie,
co ma stać się, niech się stanie!
Której but na progu stanie – pierwsza panna na wydanie.
Dziś cień wosku ci ukaże, co ci życie niesie w darze.
Życzymy miłego dnia 🙂 !
Źródła: wikipedia.pl, www.bibliotekawszkole.pl